Een beetje Panamarenko blijven

Eind vorig jaar tekende Panamarenko zichzelf de hemel in met een laatste, zelfbedachte formule.

Zo moet het gebeurd zijn. Op een dag dat vogels met zijn allen verzamelden op één van de vele bouwkranen die tegenwoordig hoog boven elke stad uitpieken, weifelend of ze nu wel of niet zouden vertrekken. Verandering van klimaat schudt het grut door elkaar, net zoals Panamarenko dat deed.

Zijn artiestennaam vond hij zelf uit maar eigenlijk bestond ie al. Het is een aaneengeknoopte afkorting van een luchtvaartmaatschappij - toepasselijk - maar ook een beetje de naam van een Russische generaal. Van een strateeg, preciseert Henri Van Herwegen, gekleed in uniform met brede revers en een dubbele rij gouden knopen. Met kinderlijke geestigheid maar ver af van naïviteit.

Met architectuur, techniek en fysica in zijn bloed was hij altijd op weg naar de realisatie van visionaire ideeën.

Van dat manneke komt niks terecht

Vroeger, op de schoolkoer, verzamelden we elastiekjes, karton, draad, stukjes hout en plastiek in alle vormen. Dat boksten we in elkaar tot het iets werd. Dat was onze uitvinding en de dag kon verder niet meer stuk. Wij gingen slapen in de overtuiging dat we de wereld gingen verbouwen. Dat gevoel komt helemaal terug wanneer je naar zijn werken kijkt. Bij mij toch. Laat me alstublieft een beetje Panamarenko blijven.

Wordt de wetenschap kunst of is zijn kunst wetenschap? Je m’en fou. Zijn fantasie wordt realiteit op zijn schoonst. Elk vel papier vult Panamarenko in met tekeningen, berekeningen, details en kleur in een perfecte lay-out. Het is fase 3 van het ontwerp, (heel kort) schrijft hij er fijntjes bij. Hij knipoogt naar Cristo wanneer hij zichzelf laat inpakken. Zo is hij meer waard.

Zijn plannen verwezenlijken kost veel geld. Hij laat zich filmen in een wit pak met witte hoed. Hij is miljonair. Zijn realiteit is fantasie in de werkelijkheid.

Maar het zijn ook drie in elkaar geknutselde vogels, perfect geplaatst op twee ronde tafeltjes. Een parasol en een luifel houden denkbeeldige zon tegen. Dit is de Vogelmarkt. Of een kleine tekening van de gevel van zijn ouderlijk huis. Alleen maar die gevel.

Ik herinner me een vorige tentoonstelling van Panamarenko. Een ruimtetuig stond In het midden van de zaal. Zo één waarvan je mocht denken dat het echt ging vliegen. Mijn zoontje en ik leunden samen met onze handen op het ruimteschip om het goed te bekijken, ook de binnenkant. We kregen een boze galerijhouder over ons heen.

Dat maakt het zo Panamarenko. Je kijkt rond en vergeet de kunst. Je hoort hier en daar een fijn gegrinnik en verder niks dan schoon en begeestering. Haast u naar Campo & Campo.

Fotos: Stéphanie Lacocque